Kategori: (1908 – 1913) II. Meşrutiyet Dönemi

Sırasına göre her havadan çalar, Cumartesi günleri neşrolunurbitaraf mizah gazetesidir. Müessisleri: Emin Ali, Salih Fuad. Sahib-i İmtiyaz: Mehmed Ali, Müdürü: Salih Fuad, Sermuharriri: Hilmi, muharriri: Mahmud Nedim. 6 Mart – 18 Nisan 1909 tarihleri arasında 8 sayı yayımlanmıştır.

Kirkor Faik tarafından çıkarılan Geveze serisi dergilerin ilkidir. II. Meşrutiyetin ilanından sonra ilk çıkan mizah gazetelerindendir. Günlük olarak yayımlanmıştır. 8 Ağustos – 16 Ekim 1908 tarihleri arasında 63 sayı yayımlanmış, 1 aylık aranın ardından Geveze ismiyle tekrar yayımlanmaya başlanmıştır. Musavver Geveze, Geveze ve Yeni Geveze ismiyle devam eden II. Meşrutiyet döneminin en uzun süre yayımlanan mizah dergisi serisinin ilk yayınıdır. (II. Meşrutiyet döneminin en uzun ömürlü mizah dergisi Karagöz’dür.)

İmtiyaz sahibi: Arif Hikmet ve Mes’ul Müdürü: Mehmed Kemalettin’dir. 6 Ocak – 9 Şubat 1911 tarihleri arasında Tanin Matbaasında 3 sayı yayımlanabilmiştir. Kısa ömürlü olan Gecekuşu’nün künye resmi ilginçtir.

Yeni Gazete’nin eki olarak 1908’de yayımlanmış tek sayılık mizah risalesidir. “Eşref saatte neşredilir mizah risalesidir.” Müdür-i Mes’ul: El kubur el buruni. Sermuharriri: Çaylak. Gagaburun ile, II. Abdülhamid hicvedilmektedir.

Malum mizah gazetesi, Yuha gazetesinin kapanmasının ardından 20 Aralık 1910 – 9 Ocak 1911 tarihleri arasında Baha Tevfik tarafından 6 sayı yayımlanmıştır. Malum gazetesinin kapanmasından sonra Eşşek gazetesinin 1912 yılında tekrar yayımlanmasına kadar serinin başka gazetesi çıkmamıştır.

Eşşek dergisinin kapatılmasından sonra 6 Aralık 1910 tarihinde tek sayı yayımlanabilmiştir. Kibar’ın ardından Eşşek Mizah gazetesinin tekrar yayınına başlamasına kadar, Baha Tevfik, Yuha ve Malum Mizah Gazetelerini çıkaracaktır.

Pazartesi ve Perşembe kulaklarını gösterir, insanlara ders-i edeb verir, muti ve mütehammil hayvan gazetesidir. Sahib-i İmtiyaz: Merzifoni. Sahip ve Muharrirleri: Baha Tevfik, Ahmed Nebil. Müdür-i Mes’ul: Halil. Müdür-i Edebi: Çeminderzade Nahek. Sermuharriri: Kıbrisi Don Kişot, Heyet-i Tahririyye: Topal Eşek, Kır Eşek, Tırnağı Karıncalı Eşek, Kabakulak. Heyet-i İhbariyye: Sıpa, Katır, Yaban Eşeği, Sudan Geçmez, Tilki, Deve, Kuş, Uyuz Eşek, Kertenkele, Kaplumbağa. İstanbul. Nefaset Matbaası, Matbaa-i Manzume-i Efkar.

Eşşek mizah gazetesinin ilginç bir kuruluş hikayesi vardır. Münir Süleyman Çapanoğlu Basın Tarihimizde Mizah Gazeteleri” isimli eserinde bu kuruluş hikayesini şöyle aktarmaktadır. Edebi ve felsefi dergiler neşreden Baha Tevfik, bir de mizah dergisi çıkarmak istiyordu. Ancak, çıkaracağı dergiye de ilginç bir isim arıyordu. Arkadaşlarıyla da bu konuda konuşsa da bir türlü tatmin edici bir isim bulamıyordu. Birgün şair arkadaşı deli Rıfkı Baha Tevfik’in yanına geldi ve ismi buldum ancak hediyemi isterim dedi. Baha Tevfik bir ziyaret teklif etti. Arkadaşının teklifini kabul eden Deli Rıfkı dergiye “Eşşek” ismini bulduğunu söyledi. “Eşşek” Baha Tevfik’i güldürdü, isim hoşuna gitmişti ama tereddüte kapıldı. Ancak Matbuat Müdürlüğünün “Adab-ı umumiyeye muhalif” isimdeki bir gazeteye yayın izni vermeyeceğini söyledi. Deli Rıfkı ismi ben buldum, nasıl izin alacağını da sen bul dedi ve gitti. Baha Tevfik, günlece düşündü ve sonunda bir plan yaptı. Matbuat Müdürlüğüne “EŞK” isimli bir gazete için başvuruda bulundu. Başvuru kağıdını arkadaşı Fuad Samim Beye verdi. Aynı zamanda başvuruyu yazdığı kalemi de verdi. Fuat Samim bey başvuruyu Matbuat Müdürü Umumisi Fazlı Necip beye götürdü. Necip bey başvuruyu okuduktan sonra derginin isminin tuhaf olduğunu söyledi. Samim bey ‘Kahkaha ile gözyaşı, tezat oldun diye efendim’ cevabını verdi. Başvuruyu müdüre imzalatan Samim bey, Baha Tevfik’in verdiği kalemle “EŞK” kelimesinin üstüne bir şedde attı. Böylece derginin adı bir anda “EŞŞEK” oldu. 25 Kasım 1910 tarihinde İki baskı halinde 42 bin nüsha basılan Eşşek hızla satıldı. Ancak, hemen toplatıldı. İkinci sayısının çıkması ise 1912 yılında olabildi. İlk sayının ardından Baha Tevfik pes etmedi. Sırasıyla Kibar (6 Aralık 1910 – 1 sayı), Yuha (15 Aralık 1910 – 1 sayı) ve Malum (20 Aralık 1910 ila 9 Ocak 1911 tarihleri arasında 6 sayı) mizah gazetelerini yayımladı. Bu tarihten yaklaşık bir buçuk yıl sonra 1 Ağustos 1912 tarihinde Eşşek’in ikinci sayısını yayımladı.Baha Tevfik 10 Ekim 1912 tarihli 19 sayıdan sonra İttihad ve Terakki yönetiminin baskılarına dayanamayarak derginin yayımına son verdi. Daha sonra Ali Fuat Beyin yayımladığı dönemin en büyük mizah gazetesinde başyazar olarak çalışmaya başlamıştır. Ancak, ömrü, Eşşek gazetesinin ömrü gibi kısa olmuştur. 1914 yılında 28 yaşında hayata gözlerini yummuştur.