Kategori: Osmanlıca Mizah Gazeteleri

Eşşek dergisinin kapatılmasından sonra 6 Aralık 1910 tarihinde tek sayı yayımlanabilmiştir. Kibar’ın ardından Eşşek Mizah gazetesinin tekrar yayınına başlamasına kadar, Baha Tevfik, Yuha ve Malum Mizah Gazetelerini çıkaracaktır.

Pazartesi ve Perşembe kulaklarını gösterir, insanlara ders-i edeb verir, muti ve mütehammil hayvan gazetesidir. Sahib-i İmtiyaz: Merzifoni. Sahip ve Muharrirleri: Baha Tevfik, Ahmed Nebil. Müdür-i Mes’ul: Halil. Müdür-i Edebi: Çeminderzade Nahek. Sermuharriri: Kıbrisi Don Kişot, Heyet-i Tahririyye: Topal Eşek, Kır Eşek, Tırnağı Karıncalı Eşek, Kabakulak. Heyet-i İhbariyye: Sıpa, Katır, Yaban Eşeği, Sudan Geçmez, Tilki, Deve, Kuş, Uyuz Eşek, Kertenkele, Kaplumbağa. İstanbul. Nefaset Matbaası, Matbaa-i Manzume-i Efkar.

Eşşek mizah gazetesinin ilginç bir kuruluş hikayesi vardır. Münir Süleyman Çapanoğlu Basın Tarihimizde Mizah Gazeteleri” isimli eserinde bu kuruluş hikayesini şöyle aktarmaktadır. Edebi ve felsefi dergiler neşreden Baha Tevfik, bir de mizah dergisi çıkarmak istiyordu. Ancak, çıkaracağı dergiye de ilginç bir isim arıyordu. Arkadaşlarıyla da bu konuda konuşsa da bir türlü tatmin edici bir isim bulamıyordu. Birgün şair arkadaşı deli Rıfkı Baha Tevfik’in yanına geldi ve ismi buldum ancak hediyemi isterim dedi. Baha Tevfik bir ziyaret teklif etti. Arkadaşının teklifini kabul eden Deli Rıfkı dergiye “Eşşek” ismini bulduğunu söyledi. “Eşşek” Baha Tevfik’i güldürdü, isim hoşuna gitmişti ama tereddüte kapıldı. Ancak Matbuat Müdürlüğünün “Adab-ı umumiyeye muhalif” isimdeki bir gazeteye yayın izni vermeyeceğini söyledi. Deli Rıfkı ismi ben buldum, nasıl izin alacağını da sen bul dedi ve gitti. Baha Tevfik, günlece düşündü ve sonunda bir plan yaptı. Matbuat Müdürlüğüne “EŞK” isimli bir gazete için başvuruda bulundu. Başvuru kağıdını arkadaşı Fuad Samim Beye verdi. Aynı zamanda başvuruyu yazdığı kalemi de verdi. Fuat Samim bey başvuruyu Matbuat Müdürü Umumisi Fazlı Necip beye götürdü. Necip bey başvuruyu okuduktan sonra derginin isminin tuhaf olduğunu söyledi. Samim bey ‘Kahkaha ile gözyaşı, tezat oldun diye efendim’ cevabını verdi. Başvuruyu müdüre imzalatan Samim bey, Baha Tevfik’in verdiği kalemle “EŞK” kelimesinin üstüne bir şedde attı. Böylece derginin adı bir anda “EŞŞEK” oldu. 25 Kasım 1910 tarihinde İki baskı halinde 42 bin nüsha basılan Eşşek hızla satıldı. Ancak, hemen toplatıldı. İkinci sayısının çıkması ise 1912 yılında olabildi. İlk sayının ardından Baha Tevfik pes etmedi. Sırasıyla Kibar (6 Aralık 1910 – 1 sayı), Yuha (15 Aralık 1910 – 1 sayı) ve Malum (20 Aralık 1910 ila 9 Ocak 1911 tarihleri arasında 6 sayı) mizah gazetelerini yayımladı. Bu tarihten yaklaşık bir buçuk yıl sonra 1 Ağustos 1912 tarihinde Eşşek’in ikinci sayısını yayımladı.Baha Tevfik 10 Ekim 1912 tarihli 19 sayıdan sonra İttihad ve Terakki yönetiminin baskılarına dayanamayarak derginin yayımına son verdi. Daha sonra Ali Fuat Beyin yayımladığı dönemin en büyük mizah gazetesinde başyazar olarak çalışmaya başlamıştır. Ancak, ömrü, Eşşek gazetesinin ömrü gibi kısa olmuştur. 1914 yılında 28 yaşında hayata gözlerini yummuştur.

Mükerrrem Refet tarafından 18 Eylül 1908 tarihinde tek sayı halinde yayımlanmış mizahi risaledir. “Okurlarımıza hoşça bir zaman geçirtmek için ara sıra yayınına niyet edilen Tonton bugün basın aleminde arz-ı endam ediyor.”Tonton” İstanbul’da vapurlara verilen isimdir.

24 Kasım 1874 – 12 Mayıs 1875 tarihleri arasında Mehmet Tevfik tarafından 21 sayı yayımlanmıştır. Haftada bir def’a Cuma günleri çıkar. İstanbul, Kırkambar Matbaası.

Zararya Beykozluyan tarafından üç dönem halinde çıkarılmıştır. Gazetenin karikatürlerini Tınghır çizmiştir. İlk dönemi 18 Mart 1874 tarihinde başlamış ve 39 sayı yayımlanmıştır. İkinci dönemi tekrar 1. sayıdan başlayarak 3 Nisan 1875 – 30 Ekim 1875 tarihleri arasında 43 sayı, 3. dönemi ise, 13 Eylül 1876 – 4 Mart 1877 tarihleri arasındaysa 27 sayı halinde yayımlanmıştır. 93 Harbi nedeniyle de diğer mizah dergileri gibi kapanmıştır. Dönemin diğer dergileri Hayal ve Çaylak da bir müddet daha yayımlandıktan sonra kapanacaktır. ve II. Meşrutiyetin ilan edildiği 1908 yılına kadar İstanbul’da bir daha mizah gazetesi yayımlanamayacaktır.

Musavver haftalık edebi mizah gazetesi. Sahibi ve Muharriri: Tepedelenlizade Kamil. Müdürü: Kamil Zeki. İstanbul, Haftalık. 7 Ekim -2 Aralık 1908 tarihleri arasında 9 sayı (Kütüphanelerde görülen en son sayısı) yayımlanmıştır.

Davul’da peşrev olmaz ne çıkarsa bahtına. Sahib-i İmtiyaz: A. Rifat, Müdür-i Mes’ul: Mehmed İhsan. (Haftalık) Lefkoşe’da yayımlanmıştır. Görülebilen tek sayısı 9 Temmuz 1922 tarihli 2. sayısıdır.

II. Abdülhamid döneminde yurtdışında yayımlanan dergilerdendir. Ancak, kim tarafından yayımlandığına dair bilgi yoktur. Fransızca yayımlanmasından hareketle, Paris’te yayımlandığı tahmin edilmektedir. Görülen tek sayısı 12 Ekim 1900’dür.