1946 – Seyriadem

MARKO PAŞA

Birinci sayı tarihi 25 Kasım 1946’dır. Sabahattin Ali ve Aziz Nesin tarafından çıkarılmış, daha sonra kadroya Rıfat Ilgaz da katılmıştır. Gazetenin karikatürlerini ilk sayıdan itibaren Mim Uykusuz çizmiştir. Yayın hayatı boyunca birçok defa kapatılmış, toplatılmış, farklı isimlerle (Sırasıyla Marko Paşa (1. dönem (1-22)) , Merhumpaşa (1), Malumpaşa (1-5) (Malumpaşa’nın 6. sayısı gazete yönetimine karşı bir yayın politikasına ters bir surette çıkarılmıştır. Markopaşa serisinden kabul edilmemektedir.), Markopaşa (23) (24-30. sayılar arasından Orhan Erkip tarafından gazetenin politikasına aksi biçimde yayımlanmıştır.) , Merhumpaşa (2-4), Alibaba (1-4), Markopaşa (2. dönem (1-11)), Hür Markopaşa (1), Markopaşa (12-16), Markopaşa (1), Yedi Sekiz Paşa (1-3), Hür Markopaşa (2), Yedi Sekiz Paşa (4), Hür Marko Paşa (3-19)) (Hür Marko Paşa Gazetesi daha sonra Hür Marko Paşa Yeni Seri adıyla Hakkı Dinçer tarafından 1950 yılında 15 sayı daha yayımlanmıştır.) yayın hayatına devam etmiştir. Marko Paşa’nın 16. sayısı teksir makinasıyla çoğaltılmıştır. Yayın hayatı boyunca Marko Paşa adıyla 40, Malumpaşa adıyla 5, MerhumPaşa adıyla 4, Alibaba adıyla 4, Yedi Sekiz Paşa adıyla 4, Hür Marko Paşa adıyla 19 sayı yayımlanmıştır. Markopaşa’nın ilk serisi 25 Kasım 1946 ile 10 Ekim 1947 tarihleri arasında 23 sayı, 29 Ekim 1948 ile 14 Şubat 1949 tarihleri arasında ise 16 sayı yayımlanmıştır. Ayrıca, 1 Nisan 1949’da Mahmut Kayman tarafından 1 sayı yayımlanmıştır.

Sahte Marko Paşa (24-30 arası sayılar)

Merhumpaşa

Malumpaşa

Sahte Malumpaşa

Alibaba

Başdan

Marko Paşa (2. Dönem)

Hür Markopaşa

Marko Paşa (3. Dönem)

Yedi Sekiz Paşa

Bizim Paşa

Öküz Mehmet Paşa

Hür Markopaşa (Yeni Seri)

Medet

KARİKATÜR

Sedat Simavi tarafından ilk sayısı 1 Ocak 1936 ila 18 Mart 1948 tarihleri arasında 640 sayı yayımlanmayı başarmıştır. Akbaba‘yla birlikte döneminin en önemli mizah dergisidir. Cemal Nadir, Ramiz Gökçe, Orhan Ural gibi dönemin önemli çizerlerinin karikatürleri karikatür’ün sayfalarını süslemiştir.

KARAGÖZ

Mizah basını tarihimizin en uzun ömürlü gazetesidir. 1908 yılından 1968 yılına kadar çok küçük kesintiler dışında yayımlanmayı başarmıştır. Karagöz Gazetesinin kurucusu kendisi de ilk Türk karikatüristlerden olan Ali Fuat Beydir. Karagöz’ün ilk sayısı II. Meşrutiyetin ilanından hemen sonra 10 Ağustos 1908’de gerçekleşti. Bu ilk dönemde başmuharrirliğini Mahmut Nedim üstlendi. Mahmut Nedim Karagöz gazetesine İncili Çavuş gazetesinin başyazarlığını bırakarak geçti. Bu dönemde Gazetenin karikatürlerini de Baha bey ve Halit Naci çizmiştir Mahmut Nedim’in Karagöz’den ayrılmasından sonra başyazarlığı Eşşek Gazetesini çıkaran Baha Tevfik aldı. Baha Tevfik’in 1914 yılında ölümünün ardından da başyazarlığı Mahmut Sadık Bey almıştır. Mahmut Sadık Beyin ardından da I. Dünya savaşına denk gelen yıllarda Karagöz’ün yönetimini Aka Gündüz üstlenmiş ve İngilizleri yeren yazılara yer vermiştir. Con Kikirik tiplemesi de Aka Gündüz tarafından üretilmiştir. Aka Gündüz’den sonra başyazarlığı üstlenen Burhan Cahit Morkaya’yla birlikte Karagöz kabuk değiştirerek daha ziyade bir “halk gazetesi” tarzına bürünmüştür. Burhan Cahit’in Köroğlu Gazetesini kurmasından sonra Karagöz bir süre Orhan Seyfi Orhon ve Refik Ahmet Sevengil yönetiminde çıkmaya devam eder. Daha sonra Gazete Ali Fuat Beyin kızı tarafından Halk Partisine satılır. Bu döneme kadar 10 Ağustos 1908 ila 26 Ocak 1935 tarihleri arasında kesintisiz 2803 sayı yayımlanmayı başarmıştır. 14 Şubat 1935 tarihinde tekrar birinci sayıdan başlayan Gazetenin yönetimini Sedat Simavi üstlenir. Bu tarihten Karagöz 31 Aralık 1968 yılındaki 5263 nolu sayı ile yayın hayatına son verir. Özellikle 1950’li yıllarda Demokrat Partiye karşı sert bir muhalefet yürütür. Bu dönemde, Ratip Tahir Burak da karikatürler çizer. 24 Aralık 1953 – 28 Nisan 1954 tarihleri arasında Yeni Karagöz, 11 Kasım 1959 – 28 Ocak 1960 tarihleri arasında da Bizim Karagöz adları altında yayımlanır. 27 Mayıs ihtilali öncesinde de 1 ay müddetle yayınına ara verir.

MİZAH

Ramiz Gökçe tarafından hazırlanan Mizah dergisi iki dönem halinde yayımlanmıştır. İlk dönemi 12 Temmuz 1946 ile 7 Eylül 1951 tarihleri arasında toplam 267 sayı yayımlanmıştır. Sağlık sorunları nedeniyle dergiye ara veren Ramiz, daha sonra 14 Mart 1952’de Mizah dergisini tekrar yayımlanmıştır. Ancak uzun ömürlü olmamış, 18 Nisan 1952 tarihli 6. sayısı ile yayımına son vermiştir. Derginin kapanmasından, kısa bir süre sonra da Ramiz hayata gözlerini yummuştur. Bol karikatürlü bir dergi olan Mizah, Demokrat Partiye yakın bir yayın çizgisi izlemiştir. Özellikle, Ramiz tarafından çizilen kapaklar etkileyicidir.

Ramiz tarafından çıkarılan Mizah’ın ilk dönemi
Ramiz tarafından çıkarılan Mizahın 2. dönemi

BABACAN

29 Aralık 1942 – 19 Ekim 1948 tarihleri arasında yayımlanmıştır. Görülen son sayısı 667’dir. Cemal Bardakçı ratasından yayımlanan siyasi halk gazetesidir.

AKBABA

Türk Mizah tarihinin en uzun ömürlü dergisidir. Yusuf Ziya ORTAÇ tarafından yayımlanmıştır. 1922’den 1977 yılına kadar yayımlanan Akbaba mizah dergisi, bu uzun süre zarfında, iki defa yayın hayatına son vermiş ve tekrar yayımlanmaya başlamıştır.

Akbaba’nın ilk dönemi 1922’den 1931 yılına kadarki dönemdir. Bu dönemin sonunda harf inkılabına hızlı intibak etmesi nedeniyle satışlarda yaşanan hızlı düşüş yaşamıştır. Bu dönemde toplam 875 sayı ve hemen sonrasında 5 sayı dergi formatında olmaz üzere toplam 880 sayı yayımlanmıştır.

Yayın hayatına 2 ay ara verdikten sonra Vakit Gazetesinde mizah sayfası halinde yayımlanmaya başlamıştır. Bu formatta 28 sayı yayımlandıktan sonra, 1 Ağustos 1932 tarihinden itibaren bu sefer de Cumhuriyet Gazetesinin mizah sayfası halini almıştır. Bu şekilde de 32 sayı yayımlanmıştır.

Daha sonra tekrar bağımsız bir yayın halini alan Akbaba mizah gazetesi, 19 Nisan 1933’den itibaren 73 sayılık yeni bir seri yayınlamıştır.

4 Ocak 1934 tarihinde dergi formatına geçerek yayın hayatına devam etmiştir. Bu seri de 1. sayıdan başlayarak 1944 yılına kadar 517 sayı yayımlanacaktır.

1944-47 yılları arasında ise tekrar 1. sayıdan başlayarak 163 sayı daha yayımlanmıştır.

1947-49 yılları arasında ise yayın hayatında kağıt tedariki kaynaklı sorunlar yaşayacaktır. 1947 yılında 5 sayı, 1948 yılında 16 sayı (gazete formatında) ve 1949 yılında ise yine 5 sayı daha yayımlayacaktır. 1949 yılında yayımlanan sayılar format olarak Akbaba’nın en küçük boyutlarda yayımlanan sayılarıdır. Bu sayılardan sonra 1952 yılına kadar Yusuf Ziya Ortaç Akbaba’nın yayımına ara vermiştir.

1952 yılında tekrar yayımlanmaya başlayan Akbaba, 1952-61 yılları arasında kesintisiz olarak 489, 1961-64 yılları arasında 126 ve 1964-77 yılları arasında 730 sayı yayımlanmıştır.

Dolayısıyla 1922’den 1977 yılına değin tespit edebildiğimiz toplam 2925 sayı yayımlanmıştır. Gırgır, Çarşaf gibi dergilerin getirdiği yeni “Karikatür Dergisi” yaklaşımına dayanamayarak 26 Aralık 1977 tarihinde bir daha yayımlanmamak üzere yayın hayatına son vermiştir.

Yayım hayatı boyunca hemen hemen Türk karikatürünün önemli tüm ustalarına sayfalarında yer vermiştir. Akbaba dergisinin kapaklarını dönemin ünlü çizerleri çizmiştir. Bunlar arasında Cemal Nadir, Ramiz Gökçe, Necmi Rıza, Şevki Çankaya, Cafer Zorlu gibi isimler yer almaktadır.