1960 – Seyriadem

TEF

50 kuşağı çizerlerinin 41 Buçuk’tan sonra çıkardıkları ikinci yayındır. 1954 ve 1960 yıllarında iki dönem halinde yayımlanmıştır. İlk döneminde 7 Ağustos 1954 ila 13 Ağustos 1955 tarihleri arasında 54 sayı, ikinci döneminde ise 22 Haziran 1960 ila 17 Mayıs 1961 tarihleri arasında 48 sayı yayımlanmıştır. “Haftalık Siyasi Mizah Gazetesi” Sahibi Ertem EĞİLMEZ’dir. Dönemin önemli dergilerindendir. AKBABA ekolünün aksine eleştirel bir mizah anlayışı benimsemiştir. Dergide Türk karikatürünün önemli isimleri karikatürlerini yayımlamıştır. Bunlar arasında Semih BALCIOĞLU, Turhan SELÇUK, Ferruh DOĞAN, Bedri KORAMAN, Oğuz ARAL, Nehar TÜBLEK, Güngör KABAKCIOĞLU, Altan ERBULAK, Mustafa EREMEKTAR (MISTIK), Osman FİLİZ, Yalçın ÇETİN ve diğerleri. Diğer taraftan, Çetin ALTAN, Bedii FAİK, Zahir GÜVEMLİ, Doğan NADİ, Refik Halit KARAY gibi yazarlar da yazılarını yayımlamıştır. Tef mizah gazetesi, 54 sayı yayımlanmıştır. Gazete, daha sonra 1960’da tekrar yayımlanmaya başlayacaktır.

DİKTATÖRLER KARİKATÜR MECMUASI

15 Haziran 1960 ila 8 Mart 1962 tarihleri arasında 25 sayı yayımlanan 27 Mayıs İhtilali propoganda dergisidir. İlk dört sayı Diktatörler Karikatür Albümü adıyla yayımlanmış, 5. sayıdan itibaren Diktatörler Karikatür Mecmuası adını almıştır. 8. sayıdan itibaren ise Karikatür Mecmuası adıyla devam etmiştir. Toplam 25 sayı yayımlanmıştır. Dergi 27’dan hemen sonra yayımlanmaya başlanmıştır. İçerisinde Demokrat Partiye karşı oldukça sert karikatürlere yer verilmiştir. Karikatürler Orhan Ural imzasını taşımaktadır. Orhan Ural Derginin kapanması sonrasında Karikatür Mizah isimli başka bir dergi çıkarmıştır.

KARAGÖZ

Mizah basını tarihimizin en uzun ömürlü gazetesidir. 1908 yılından 1968 yılına kadar çok küçük kesintiler dışında yayımlanmayı başarmıştır. Karagöz Gazetesinin kurucusu kendisi de ilk Türk karikatüristlerden olan Ali Fuat Beydir. Karagöz’ün ilk sayısı II. Meşrutiyetin ilanından hemen sonra 10 Ağustos 1908’de gerçekleşti. Bu ilk dönemde başmuharrirliğini Mahmut Nedim üstlendi. Mahmut Nedim Karagöz gazetesine İncili Çavuş gazetesinin başyazarlığını bırakarak geçti. Bu dönemde Gazetenin karikatürlerini de Baha bey ve Halit Naci çizmiştir Mahmut Nedim’in Karagöz’den ayrılmasından sonra başyazarlığı Eşşek Gazetesini çıkaran Baha Tevfik aldı. Baha Tevfik’in 1914 yılında ölümünün ardından da başyazarlığı Mahmut Sadık Bey almıştır. Mahmut Sadık Beyin ardından da I. Dünya savaşına denk gelen yıllarda Karagöz’ün yönetimini Aka Gündüz üstlenmiş ve İngilizleri yeren yazılara yer vermiştir. Con Kikirik tiplemesi de Aka Gündüz tarafından üretilmiştir. Aka Gündüz’den sonra başyazarlığı üstlenen Burhan Cahit Morkaya’yla birlikte Karagöz kabuk değiştirerek daha ziyade bir “halk gazetesi” tarzına bürünmüştür. Burhan Cahit’in Köroğlu Gazetesini kurmasından sonra Karagöz bir süre Orhan Seyfi Orhon ve Refik Ahmet Sevengil yönetiminde çıkmaya devam eder. Daha sonra Gazete Ali Fuat Beyin kızı tarafından Halk Partisine satılır. Bu döneme kadar 10 Ağustos 1908 ila 26 Ocak 1935 tarihleri arasında kesintisiz 2803 sayı yayımlanmayı başarmıştır. 14 Şubat 1935 tarihinde tekrar birinci sayıdan başlayan Gazetenin yönetimini Sedat Simavi üstlenir. Bu tarihten Karagöz 31 Aralık 1968 yılındaki 5263 nolu sayı ile yayın hayatına son verir. Özellikle 1950’li yıllarda Demokrat Partiye karşı sert bir muhalefet yürütür. Bu dönemde, Ratip Tahir Burak da karikatürler çizer. 24 Aralık 1953 – 28 Nisan 1954 tarihleri arasında Yeni Karagöz, 11 Kasım 1959 – 28 Ocak 1960 tarihleri arasında da Bizim Karagöz adları altında yayımlanır. 27 Mayıs ihtilali öncesinde de 1 ay müddetle yayınına ara verir.

ÇUVAL 1960

Haftalık siyasi mizah gazetesi. Sahibi: M. Güner SAMLI. Mes’ul Müdür: Ayhan YETKİNER. Umumi Neşriyat Müdürü: Müfit DURU. İlk sayı tarihi 9 Şubat 1960’tır. 9 sayı yayımlanmıştır. Gazetenin kadrosunda Bedii FAİK, Adnan VELİ, Aziz NESİN, Orhan BİRGİT, Hilmi YAVUZ, Ratip Tahir BURAK, Mıstık, Yalçın ÇETİN, Mim UYKUSUZ, Sade YALÇIN, Tonguç ve Halim BÜYÜKBULUT gibi önemli yazar ve karikatüristler yer almaktadır. Demokrat Partiye muhalif yayın yapmıştır.

YAĞMA

27 Mayıs ihtilalinin hemen ardından çıkan mizah gazetelerindendir. İlk sayı yayım tarihi 25 Haziran 1960’dır. O dönem yayımlanan Deccal, Külah gibi mizah gazetelerine benzer yayınlar yapmıştır. 20 Ağustos 1960 tarihli 8. nüshasında “Okurlarımızdan gördüğümüz yoğun rağbet üzerine bundan sonra haftada iki sayı yayımlanacağız” şeklinde bir ilan yayınlamasına rağmen, sonraki herhangi bir sayıya ulaşamadık.

TEKİR KEDİ 1960

Siyasi ve Mizahi Tarafsız Haftalık Mizahi Gazete. Sahibi: Mehmet ARSLANMEKİK. Yazi İşleri Müdürü: Fikret GÜNEŞ. Bursa’da yayımlanmıştır. 27 Mayıs İhtilalinden hemen sonra çıkan mizah gazetelerindendir. Arşivimizdeki sayısı yıl: 5 sayı: 110/7 olarak belirtilmektedir. Bu bakımdan daha önce aynı derginin 110 sayı yayımlandığı ve kapandığı, 27 Mayıs’tan sonra tekrar yayımlanmaya başlandığı anlaşılmaktadır. Ancak önceki sayılarına ilişkin herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Mizah yazıları yalnızca yerel düzeydeki içeriği değil, ihtilal sonrası gelişmeleri konu almaktadır.

KÜLAH

İlk sayı tarihi 16 Haziran 1960’dır. 11 sayı yayımlanmıştır. Ail’nin külahı Celale, Celalin ki Adnan’a. 27 mayıs ihtilalinden sonra yayımlanmıştır.

BİZİM ŞAKA (1960)

Haftalık Siyasi Mizah Gazetesi. Sahibi: Mustafa KIZILTAN. 27 Mayıs sonrası çıkan mizah dergilerindendir. 12 Ağustos – 1 Eylül 1960 tarihleri arasında ilk 4 sayısı gazete formatında çıkmıştır. Daha sonra tekrar birinci sayıdan başlayarak 15 Kasım 1960 tarihine kadar toplam 10 sayı daha yayımlanmıştır. Derginin numaralandırılmasında 4/1, 4/2 şeklinde numaralar tercih edilmiştir. Demokrat Partiye yönelik oldukça sert bir mizah anlayışı benimsenmiştir. Derginin kapaklarını Osman FİLİZ çizmiştir.

AKBABA

Türk Mizah tarihinin en uzun ömürlü dergisidir. Yusuf Ziya ORTAÇ tarafından yayımlanmıştır. 1922’den 1977 yılına kadar yayımlanan Akbaba mizah dergisi, bu uzun süre zarfında, iki defa yayın hayatına son vermiş ve tekrar yayımlanmaya başlamıştır.

Akbaba’nın ilk dönemi 1922’den 1931 yılına kadarki dönemdir. Bu dönemin sonunda harf inkılabına hızlı intibak etmesi nedeniyle satışlarda yaşanan hızlı düşüş yaşamıştır. Bu dönemde toplam 875 sayı ve hemen sonrasında 5 sayı dergi formatında olmaz üzere toplam 880 sayı yayımlanmıştır.

Yayın hayatına 2 ay ara verdikten sonra Vakit Gazetesinde mizah sayfası halinde yayımlanmaya başlamıştır. Bu formatta 28 sayı yayımlandıktan sonra, 1 Ağustos 1932 tarihinden itibaren bu sefer de Cumhuriyet Gazetesinin mizah sayfası halini almıştır. Bu şekilde de 32 sayı yayımlanmıştır.

Daha sonra tekrar bağımsız bir yayın halini alan Akbaba mizah gazetesi, 19 Nisan 1933’den itibaren 73 sayılık yeni bir seri yayınlamıştır.

4 Ocak 1934 tarihinde dergi formatına geçerek yayın hayatına devam etmiştir. Bu seri de 1. sayıdan başlayarak 1944 yılına kadar 517 sayı yayımlanacaktır.

1944-47 yılları arasında ise tekrar 1. sayıdan başlayarak 163 sayı daha yayımlanmıştır.

1947-49 yılları arasında ise yayın hayatında kağıt tedariki kaynaklı sorunlar yaşayacaktır. 1947 yılında 5 sayı, 1948 yılında 16 sayı (gazete formatında) ve 1949 yılında ise yine 5 sayı daha yayımlayacaktır. 1949 yılında yayımlanan sayılar format olarak Akbaba’nın en küçük boyutlarda yayımlanan sayılarıdır. Bu sayılardan sonra 1952 yılına kadar Yusuf Ziya Ortaç Akbaba’nın yayımına ara vermiştir.

1952 yılında tekrar yayımlanmaya başlayan Akbaba, 1952-61 yılları arasında kesintisiz olarak 489, 1961-64 yılları arasında 126 ve 1964-77 yılları arasında 730 sayı yayımlanmıştır.

Dolayısıyla 1922’den 1977 yılına değin tespit edebildiğimiz toplam 2925 sayı yayımlanmıştır. Gırgır, Çarşaf gibi dergilerin getirdiği yeni “Karikatür Dergisi” yaklaşımına dayanamayarak 26 Aralık 1977 tarihinde bir daha yayımlanmamak üzere yayın hayatına son vermiştir.

Yayım hayatı boyunca hemen hemen Türk karikatürünün önemli tüm ustalarına sayfalarında yer vermiştir. Akbaba dergisinin kapaklarını dönemin ünlü çizerleri çizmiştir. Bunlar arasında Cemal Nadir, Ramiz Gökçe, Necmi Rıza, Şevki Çankaya, Cafer Zorlu gibi isimler yer almaktadır.