Cumhuriyet Dönemi Mizah Dergileri – Sayfa 15

ALAY 1947

Markopaşa’ya rakip çıkan mizah gazetelerindendir. Markopaşa’ya yönelik “kökü dışarıda” eleştirisi üzerinden karikatürler yayımlamış, Markopaşanın Sovyetler Birliği tarafından desteklendiği söylenmiştir. İlk iki sayıdaki karikatürlerde, T. Korkmaz mahlasıyla karikatürler çizen Markopaşa gazetesi karikatüristi Mim Uykusuz’a atfen Korkusuz imzası kullanılmıştır. Daha sonraki sayılarda Sevil ve Nedret Selçuker gibi imzalara rastlanmaktadır. Alay mizah gazetesinin ilk sayı tarihi 9 Ocak 1947’dir. Ulaşabildiğimiz son sayısı ise 10 Nisan 1947 tarihli 14. sayıdır.

41 BUÇUK

Sahibi M. Ali Ertem’dir. Yazı işlerini fiilen idare eden mesul müdürü İlhan Selçuk’tur. Turhan Selçuk, Ferruh Doğan, Sinan Bıçakcıoğlu, Mıstık, Semih Balcıoğlu, Suat Yalaz gibi dönemin genç çizerleri tarafından çıkarılan ve yeni mizah anlayışını yansıtan dergilerin ilkidir. 6. sayısı müstehcenlik gerekçesiyle toplatılmıştır. 6 Eylül 1952 ile 13 Aralık 1952 tarihleri arasında 15 sayı yayımlanmıştır. Son sayıda yer alan yazıda belirtildiği üzere, yeterli satış rakamına ulaşamaması nedeniyle 15. sayıda yayın hayatına son vermiştir.

DJEM – CEM

Perşembe günleri neşrolunur, siyasi, edebi, musavver mizah mecmuasıdır.” Müdür-i mes’ul: Cemil (Cem), Sermuharriri: Refik Halit (Karay), İstanbul. Sanayi-i Nefise Matbaası, İktisat Matbaası, Terakki Matbaası, Matbaa-i İhsan ve Şükerası. 20,5×28 (Haftalık). İttihad ve Terakki Partisinin baskılarına dayanamayıp kendisini kapatmıştır. Daha sonra 1912’de Hürriyet ve İtilaf İtilaf Partisi iktidara gelmesiyle 33. sayıdan tekrar yayınına başlamıştır. 10 Kasım 1910 – 12 Ekim 1912 tarihleri arasında toplam 43 sayı yayımlanmıştır.

Cemil Cem 1927 yılında Cem mizah dergisini tekrar yayımlamaya başlamıştır. İlk sayı yayım tarihi 10 Kasım 1927 olan Cem’in son 16 sayısı latin harfleriyle yayımlanmıştır. Dergi 2 Ağustos 1928 tarihli 49. sayısı ile yayın hayatına son vermiştir. İlk Türk karikatüristlerinden olan Cem’in çizgileriyle bundan sonraki senelerde dergilerde karşılaşamıyoruz.

BABACAN 1928

Pazartesi ve perşembe günleri çıkar haftalık siyasi mizah gazetesi. Müdür-i Mes’ul. Müslümzade Emin. İstanbul. Fevzi matbaası. (Haftada iki defa) 16 Temmuz – 30 Kasım 1928 tarihleri arasında 49 sayı yayımlanmıştır.

Baş kumandan Yeni Harf Seferberliğini teftişe çıktı.

AKBABA

Türk Mizah tarihinin en uzun ömürlü dergisidir. Yusuf Ziya ORTAÇ tarafından yayımlanmıştır. 1922’den 1977 yılına kadar yayımlanan Akbaba mizah dergisi, bu uzun süre zarfında, iki defa yayın hayatına son vermiş ve tekrar yayımlanmaya başlamıştır.

Akbaba’nın ilk dönemi 1922’den 1931 yılına kadarki dönemdir. Bu dönemin sonunda harf inkılabına hızlı intibak etmesi nedeniyle satışlarda yaşanan hızlı düşüş yaşamıştır. Bu dönemde toplam 875 sayı ve hemen sonrasında 5 sayı dergi formatında olmaz üzere toplam 880 sayı yayımlanmıştır.

Yayın hayatına 2 ay ara verdikten sonra Vakit Gazetesinde mizah sayfası halinde yayımlanmaya başlamıştır. Bu formatta 28 sayı yayımlandıktan sonra, 1 Ağustos 1932 tarihinden itibaren bu sefer de Cumhuriyet Gazetesinin mizah sayfası halini almıştır. Bu şekilde de 32 sayı yayımlanmıştır.

Daha sonra tekrar bağımsız bir yayın halini alan Akbaba mizah gazetesi, 19 Nisan 1933’den itibaren 73 sayılık yeni bir seri yayınlamıştır.

4 Ocak 1934 tarihinde dergi formatına geçerek yayın hayatına devam etmiştir. Bu seri de 1. sayıdan başlayarak 1944 yılına kadar 517 sayı yayımlanacaktır.

1944-47 yılları arasında ise tekrar 1. sayıdan başlayarak 163 sayı daha yayımlanmıştır.

1947-49 yılları arasında ise yayın hayatında kağıt tedariki kaynaklı sorunlar yaşayacaktır. 1947 yılında 5 sayı, 1948 yılında 16 sayı (gazete formatında) ve 1949 yılında ise yine 5 sayı daha yayımlayacaktır. 1949 yılında yayımlanan sayılar format olarak Akbaba’nın en küçük boyutlarda yayımlanan sayılarıdır. Bu sayılardan sonra 1952 yılına kadar Yusuf Ziya Ortaç Akbaba’nın yayımına ara vermiştir.

1952 yılında tekrar yayımlanmaya başlayan Akbaba, 1952-61 yılları arasında kesintisiz olarak 489, 1961-64 yılları arasında 126 ve 1964-77 yılları arasında 730 sayı yayımlanmıştır.

Dolayısıyla 1922’den 1977 yılına değin tespit edebildiğimiz toplam 2925 sayı yayımlanmıştır. Gırgır, Çarşaf gibi dergilerin getirdiği yeni “Karikatür Dergisi” yaklaşımına dayanamayarak 26 Aralık 1977 tarihinde bir daha yayımlanmamak üzere yayın hayatına son vermiştir.

Yayım hayatı boyunca hemen hemen Türk karikatürünün önemli tüm ustalarına sayfalarında yer vermiştir. Akbaba dergisinin kapaklarını dönemin ünlü çizerleri çizmiştir. Bunlar arasında Cemal Nadir, Ramiz Gökçe, Necmi Rıza, Şevki Çankaya, Cafer Zorlu gibi isimler yer almaktadır.